Ağız ve diş sağlığı denildiğinde en çok merak edilen konulardan biri de “20’lik dişler”dir. Genellikle gençlik döneminde sürmeye başlayan dişler hem fonksiyonel açıdan hem de ağız sağlığı üzerinde yarattıkları etkiler bakımından sıkça gündeme gelir. Kimi zaman ağrıya, şişliğe ya da çene problemlerine neden olabilen 20’lik dişler, kimi zaman da hiçbir belirti vermeden sağlıklı bir şekilde çıkabilir. Peki, 20’lik dişler nedir, ne zaman çıkar, çekilmeleri şart mıdır, ağrı yapmadan çıkabilir mi?

20’lik Diş Nedir?

20’lik dişler, ağızda en son çıkan azı dişleridir. Tıpta “üçüncü molar dişler” olarak adlandırılırlar. Genellikle 17 ile 25 yaş aralığında sürmeye başlarlar; halk arasında “20 yaş dişi” olarak bilinirler. Her çenenin sağ ve sol arka kısmında birer adet olmak üzere toplamda dört tane 20’lik diş bulunur. Ancak bazı kişilerde dişler hiç oluşmaz ya da sadece bir kısmı çıkar.

Evrimsel süreçte, insanların çene yapısı küçüldüğü için 20’lik dişlerin çıkması için yeterli alan kalmamıştır. O nedenle günümüzde birçok kişide 20’lik dişler gömülü kalır veya yarı sürmüş şekilde problem oluşturur.

Her bireyin diş gelişimi farklıdır, o nedenle 20’lik dişlerin çıkma yaşı da kişiden kişiye değişir. Genel olarak 17 ila 25 yaş aralığı arasında çıkarlar. Bazı bireylerde 30 yaşına kadar bile sürme görülebilir. Ancak 20’lik dişin çenede oluşmaması da mümkündür. Röntgen çekilmeden durum net şekilde anlaşılamaz. Diş hekimi, panoramik film yardımıyla dişin var olup olmadığını, sürme yönünü ve çene kemiğindeki konumunu tespit eder.

20’lik Diş Neden Ağrı Yapar?

20’lik diş ağrısı, en sık karşılaşılan diş şikayetlerinden biridir. Ağrının temel nedeni, dişin çıkarken yeterli alan bulamamasıdır. Diş, yanındaki azı dişine baskı uygulayabilir, diş etini zedeleyebilir veya kısmen çıkmış halde kalarak enfeksiyona yol açabilir. Ayrıca dişin etrafında “perikoronit” adı verilen iltihaplanma gelişebilir. O durumda ağrı genellikle çene eklemine, kulağa ve başa kadar yayılabilir.

Bazen diş tamamen gömülü kaldığında bile çevresindeki dokularda kist oluşabilir. Bu tür durumlarda ağrı olmasa bile dişin çekilmesi gerekebilir.

Çekilmeli mi?

Sorunun cevabı her birey için farklıdır. Eğer 20’lik diş ağızda düzgün bir şekilde yer bulmuş, diş eti tarafından tamamen sürmüş ve karşısındaki dişle uyumlu bir şekilde çiğneme görevini yapabiliyorsa, çekilmesine gerek yoktur. Ancak:

-Diş gömülü kalmışsa,

-Yanındaki dişe baskı yapıyorsa,

-Enfeksiyon veya kist oluşturmuşsa,

-Tekrarlayan ağrılara sebep oluyorsa,

-Diş dizilimini bozuyorsa

çekim önerilir. Diş hekimi, panoramik film ve muayene sonucunda kararı en doğru şekilde verecektir.

20’lik Diş Çekimi Zor mu?

Eskiden 20’lik diş çekimleri oldukça zorlu işlemler olarak bilinse de günümüzde modern diş hekimliği sayesinde süreç oldukça konforlu hale gelmiştir. Lokal anestezi altında gerçekleştirilen çekim sırasında hasta hiçbir ağrı hissetmez. Eğer diş gömülüyse, küçük bir cerrahi işlemle diş etine kesi atılır ve diş parçalara ayrılarak çıkarılır. İşlem genellikle 20-30 dakika sürer.

Çekim sonrasında birkaç gün boyunca hafif ağrı, şişlik veya çene kısıtlılığı görülebilir. Ancak belirtiler normaldir ve doktorun önerdiği buz uygulaması, ağrı kesici ve antibiyotiklerle kısa sürede kontrol altına alınır.

Diş Ağrısına Ne İyi Gelir?

Ağrı başladığında ilk yapılması gereken şey bir diş hekimine başvurmaktır. Ancak hekime gidene kadar evde uygulanabilecek bazı geçici rahatlatıcı yöntemler şunlardır:

-Ilık tuzlu suyla günde birkaç kez gargara yapmak,

-Şişlik varsa buz kompresi uygulamak,

-Ağrı kesici ilaçları doktor önerisiyle kullanmak,

-Aşırı sıcak veya soğuk yiyeceklerden kaçınmak,

-Sert gıdaları çiğnememek.

Yöntemler sadece geçici rahatlama sağlar; asıl çözüm, dişin durumuna göre profesyonel tedavi veya çekimdir.

20’lik Diş Çekiminden Sonra Ne Yapılmalı?

Çekim sonrası iyileşme sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:

1. İlk 24 saat boyunca tükürülmemeli veya gargara yapılmamalıdır.
   Çünkü, çekim boşluğundaki kan pıhtısının yerinden oynamasına ve “alveolit” adı verilen ağrılı bir durumun gelişmesine neden olabilir.
2. İlk birkaç saat sıcak yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalıdır.
3. Sigara ve alkol tüketimi en az 48 saat yasaktır.
4. Yemek sonrası diş fırçalanabilir, ancak çekim bölgesine dokunulmamalıdır.
5. İlk 24 saat buz uygulaması yapılabilir.
   Şişliğin azalmasına yardımcı olur.
6. Doktorun verdiği ilaçlar aksatılmadan kullanılmalıdır.

Genellikle 3-5 gün içinde iyileşme başlar; tam iyileşme süreci ise 1-2 haftayı bulabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

20’lik Diş Herkeste Olur mu?

Hayır. Bazı bireylerde 20’lik diş hiç oluşmaz. Bunun genetik faktörlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bazı kişilerde yalnızca bir veya iki adet 20’lik diş gelişir. Bu durum tamamen normaldir ve herhangi bir sağlık sorununa işaret etmez.

20’lik Diş Gömülü Kalırsa Ne Olur?

Gömülü 20’lik diş, diş eti veya çene kemiği altında tam olarak süremeyen diştir. Gömülü dişler, genellikle ağrıya, şişliğe, enfeksiyona, hatta komşu dişlerin köklerinde erimeye neden olabilir. Ayrıca diş etinin altında kist veya tümör benzeri oluşumlar gelişme riski de vardır. Bu nedenle gömülü dişler genellikle çekilmelidir.

Gömülü dişler çoğunlukla rutin diş kontrolleri sırasında röntgende fark edilir. Düzenli diş hekimi kontrolleri, ileride yaşanabilecek büyük problemleri önlemek açısından son derece önemlidir.

20’lik Diş Çekilmezse Ne Olur?

Çekilmesi gereken bir 20’lik diş ağızda bırakılırsa, zamanla farklı sorunlar ortaya çıkabilir. Örneğin:

-Dişin çevresinde iltihap ve kist oluşabilir.

-Yan dişin köküne baskı yaparak çürümesine veya kaybına neden olabilir.

-Diş dizilimi bozulabilir, ortodontik tedavi sonucu elde edilen düzen boşa gidebilir.

-Çene ağrısı ve baş ağrısı gelişebilir.

O nedenle, 20’lik dişin durumu mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir.

20’lik Diş Ağrısı Diğer Dişlere Zarar Verir mi?

Evet, özellikle gömülü ya da eğri çıkan 20’lik dişler, yanındaki ikinci azı dişine baskı yaparak kök erimesi, çürük veya diş eti iltihabı oluşturabilir. Ayrıca 20’lik diş bölgesinde biriken bakteriler, ağız kokusuna ve diş eti çekilmesine de neden olabilir.

20’lik Diş Ağrısı Nasıl Anlaşılır?

20’lik diş ağrısı genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:

-Diş etinde şişlik ve kızarıklık,

-Çiğneme sırasında ağrı,

-Kulağa, çeneye ve başa vuran zonklayıcı ağrı,

-Ağız açmada zorluk,

-Ağız kokusu veya kötü tat hissi,

-Lenf bezlerinde şişlik.

Belirtilerden biri veya birkaçı varsa, vakit kaybetmeden diş hekimine başvurmak gerekir.

20’lik Diş Çekimi Sonrası Ne Kadar Sürede İyileşir?

İyileşme süresi kişiden kişiye değişir. Basit çekimlerde genellikle birkaç gün içinde rahatlama sağlanır. Cerrahi çekimlerde ise dikiş atılmışsa, dikişler yaklaşık 7-10 gün sonra alınır. Çene kemiği ve diş eti dokusu tamamen iyileşene kadar yaklaşık 2-3 hafta geçebilir. İyileşme sürecinde ağız hijyenine dikkat edilmesi, beslenmenin yumuşak gıdalarla sürdürülmesi önemlidir.

20’lik Dişlerin Çıkması Diş Dizilimini Bozar mı?

Evet, özellikle alt çenede çıkan 20’lik dişler, ön dişlere baskı yaparak çapraşıklığa neden olabilir. O nedenle ortodontik tedavi görmüş kişilerin düzenli aralıklarla 20’lik diş kontrolü yaptırmaları gerekir. Gerektiğinde erken dönemde çekim, dişlerin düzenini korumak açısından faydalıdır.

20’lik dişler, ağız sağlığı açısından her bireyde farklı etkiler yaratabilir. Kimi zaman hiç problem oluşturmazken, kimi zaman ciddi ağrılara ve enfeksiyonlara neden olabilir. Bu yüzden 20 yaş dişlerinin durumu sadece ağrı başladığında değil, rutin diş kontrolleri sırasında da değerlendirilmelidir.